มหาวิทยาลัยทักษิณขับเคลื่อนนโยบาย Zero Food Waste ลดขยะอาหารอย่างเป็นระบบ จาก 162.47 ตันในปี 2567 เหลือ 129.18 ตันในปี 2568 ลดลงร้อยละ 20.5 ดำเนินการคัดแยกเศษอาหารตั้งแต่ต้นทาง พร้อมระบบเก็บ–ชั่ง–บันทึกข้อมูล และนำกลับมาใช้ประโยชน์เป็นอาหารสัตว์และปุ๋ยหมักชีวภาพ สอดคล้องเป้าหมายขจัดความหิวโหย (SDG 2) และ การบริโภคและการผลิตอย่างยั่งยืน (SDG 12) เสริมสร้างการใช้ทรัพยากรหมุนเวียน ควบคู่การร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยและชุมชนอย่างยั่งยืน
 

ปัญหาขยะอาหาร (Food Waste) เป็นประเด็นสำคัญในระดับโลกที่เกี่ยวข้องกับการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ การบริโภคอย่างเกินความจำเป็น และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะการย่อยสลายของขยะอาหารในหลุมฝังกลบ ซึ่งเป็นแหล่งปล่อยก๊าซมีเทน (CH₄) ที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดภาวะโลกร้อนสูงกว่าก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์หลายเท่า องค์การสหประชาชาติ (United Nations: UN) จึงได้กำหนดให้การลดขยะอาหารเป็นเป้าหมายหนึ่งในการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ตาม SDG 12 ที่มุ่งลดปริมาณขยะอาหารในระดับค้าปลีกและผู้บริโภคลงร้อยละ 50 ภายในปี พ.ศ. 2573 ตลอดจนลดการสูญเสียอาหารตลอดห่วงโซ่อุปทาน

ในบริบทของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2567 พบว่า มีขยะอาหารมากกว่า 10.1 ล้านตันต่อปี หรือเฉลี่ย 154 กิโลกรัมต่อคนต่อปี คิดเป็น ร้อยละ 36.79 ของปริมาณมูลฝอยรวมของประเทศ โดยประมาณ ร้อยละ 40 ของปริมาณนี้ยังสามารถบริโภคได้ ซึ่งสะท้อนปัญหาการบริหารจัดการและพฤติกรรมการบริโภคที่ไม่คำนึงถึงประสิทธิภาพ การลดขยะอาหารจึงไม่เพียงเป็นการลดภาระต้นทุนในการกำจัด แต่เป็นการยกระดับประสิทธิภาพเชิงเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมควบคู่กัน

มหาวิทยาลัยทักษิณในฐานะสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา ได้ตระหนักถึงบทบาทของตนทั้งในฐานะ “พื้นที่การเรียนรู้” และ “พื้นที่ต้นแบบ” จึงดำเนินการนโยบาย Zero Waste Campus โดยให้ความสำคัญต่อการบริหารจัดการขยะอาหาร เนื่องจากเป็นประเภทขยะที่เกิดขึ้นในปริมาณมากและเกิดขึ้นต่อเนื่องในชีวิตประจำวันของนักเรียน นิสิต บุคลากร และกิจกรรมภายในมหาวิทยาลัย

การดำเนินงานของมหาวิทยาลัยเริ่มการคัดแยกขยะจากต้นทาง โดยจัดวางถังขยะเฉพาะสำหรับเศษอาหาร (ถังสีเขียว) ภายในโรงอาหาร หอพัก และศูนย์อาหารของแต่ละจุด พร้อมกำหนดระบบ การเก็บรวบรวม ชั่งน้ำหนัก และบันทึกข้อมูล อย่างเป็นระบบโดยหน่วยงานด้านภูมิทัศน์และสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัย การมีฐานข้อมูลดังกล่าวช่วยให้สามารถติดตามแนวโน้ม ปรับมาตรการ และกำหนดแผนการสื่อสารเพื่อลดการเกิดขยะที่จุดกำเนิดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เศษอาหารที่แยกได้จะถูกนำไปใช้ประโยชน์ในสองแนวทางหลัก ได้แก่ (1) การส่งต่อให้เกษตรกรรายย่อยในพื้นที่ใกล้เคียง เพื่อนำไปเป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ ซึ่งช่วยลดต้นทุนการผลิต และสนับสนุนเศรษฐกิจฐานราก (2) การผลิตปุ๋ยหมักชีวภาพภายในมหาวิทยาลัย เพื่อนำไปใช้ในแปลงเกษตรทดลองและการบำรุงพื้นที่ภูมิทัศน์ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบการใช้ทรัพยากรหมุนเวียน (Circular Resource Use)

ผลการดำเนินงานเชิงประจักษ์พบว่า ปริมาณขยะอาหารจากวิทยาเขตพัทลุงและสงขลา ลดลงจาก 162.47 ตัน ในปีงบประมาณ 2567 เหลือ 129.18 ตัน ในปีงบประมาณ 2568 คิดเป็นการลดลง ร้อยละ 20.5 แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพของระบบคัดแยก การสร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภายใน และการปรับพฤติกรรมการบริโภคของนักเรียน นิสิต และบุคลากรโดยตรง

การดำเนินงาน Zero Food Waste ของมหาวิทยาลัยทักษิณจึงมีความสอดคล้องกับทั้งเป้าหมาย SDG 2: ขจัดความหิวโหย (Zero Hunger) โดยสนับสนุนเกษตรกรรายย่อยให้เข้าถึงทรัพยากรอาหารที่มีต้นทุนต่ำและ SDG 12: การบริโภคและการผลิตอย่างยั่งยืน (Responsible Consumption and Production) ผ่านการลดของเสียและเพิ่มประสิทธิภาพของการใช้ทรัพยากรในระบบอาหาร

การจัดการขยะอาหารของมหาวิทยาลัยทักษิณเป็นแนวทางของการประยุกต์แนวคิดความยั่งยืนในระดับสถาบัน ผ่านการดำเนินงานที่เชื่อมโยงระหว่าง การจัดการเชิงระบบ การสร้างพฤติกรรมการบริโภคอย่างมีความรับผิดชอบ และการเชื่อมประโยชน์กลับสู่ชุมชน ส่งเสริมการแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง (Zero Waste Campus) ลดปริมาณขยะอาหารและของเหลือทิ้งจากโรงอาหาร สนับสนุนการนำขยะอาหารกลับมาใช้ประโยชน์ เช่น ทำปุ๋ยหมักและอาหารสัตว์ สร้างจิตสำนึกและให้ความรู้แก่นักเรียน นิสิต บุคลากร และผู้ประกอบการร้านค้า สร้างความร่วมมือกับชุมชนและเกษตรกรในการจัดการขยะร่วมกัน ติดตามและรายงานผลการลดขยะเป็นประจำทุกปี เพื่อใช้ปรับปรุงมาตรการได้ต่อไป

........................

แหล่งที่มาข้อมูล:
https://www.sdthailand.com/2025/10/zero-food-waste-roadmap/
https://www.pcd.go.th/

เรียบเรียงข้อมูล/เขียน: งานสื่อสารองค์กร มหาวิทยาลัยทักษิณ
ขอบคุณข้อมูล: สำนักงานวิทยาเขตพัทลุงและวิทยาเขตสงขลา